TPN jest jednym z 23 parków narodowych na terenie naszego kraju. Obejmuje cały obszar Tatr leżacy w granicach Polski, a także niewielkie części Pogórza Bukowińskiego i Rowu Podtatrzańskiego: łącznie 211,64 km², w tym 126,1 km² powierzchni ochrony ścisłej, 58,07 km² częściowej i 27,81 km² ochrony krajobrazu. Obecnie około 85% terenu TPN-u jest własnością parku, około 1000 ha własnością PTTK (to tereny wykupione przed II wojną przez Towarzystwo Tatrzańskie). Pozostała część (ok. 2200 ha) to własność Wspólnoty Leśnej Uprawnionych Ośmiu Wsi. Długość szlaków turystycznych na terenie parku wynosi łącznie 275 km. Symbolem parku jest kozica.
Historia TPN-u sięga 1954 roku, jednak potrzeba ochrony przyrody została zauważona już wcześniej, bo w XVIII wieku. W 1888 roku pojawił się pierwszy apel o uwtorzenie parku narodowego. Rok później hrabia Władysław Zamoyski kupił na licytacji zniszczone dobra zakopiańskie i przeprowadził znacznym nakładem pracy i pieniędzy zalesianie zdewastowanych terenów. Dobra te stały się podstawą dla utworzenia TPN-u.
Po II wojnie światowej powstała Państwowa Rada Ochrony Przyrody, a prace nad utworzeniem parku narodowego nabrały rozpędu. W 1954 roku Rada Ministrów wydała rozporządzenie w sprawie utworzenia TPN-u, które weszło w życie 1 stycznia roku 1955. W 1993 roku Tatry zostały uznane przez UNESCO za międzynarodowy rezerwat biosfery.
Obecnie struktura działalności TPN obejmuje następujące kadry: dział udostępniania, dział ochrony przyrody, dział nauki i edukacji, zespół finansowo-księgowy i straż parku. Służby terenowe składają się z pracowników obwodów ochronnych oraz Straży Parku. Służba ta wspomagana jest specjalistami pracującymi codziennie w dyrekcji parku, a całością zarządza dyrektor, którego wybiera się w konkursie. Jest on powoływany przez ministra środowiska na 5 lat kadencji. Dyrektor ma za zadanie ustalić plan ochrony raz wydać zarządzenie, które określa sposoby korzystania z obszarów parku narodowego w celach naukowych, turystycznych, edukacyjnych sportowych i rekreacyjnych. Ponadto uprawniony jest do wydawania decyzji administracyjnych w sprawach ochrony przyrody na terenie parku narodowego i wykonuje zadania i kompetencje wojewody z zakresu ochrony przyrody na terenie parku narodowego.
TPN jest od 1 stycznia 2012 roku państwową osobą prawną, pieniądze na jego działalność pozyskiwane są z budżetu państwa oraz z przychodów, np. z biletów wstępu lub sprzedaży drewna.
