Wszak to właśnie one budzą największe emocje spośród wszystkich tatrzańskich wiatrów, gdyż niewątpliwie w istotny sposób wpływają na warunki pogodowe, a także potrafią przez wiele godzin wiać z naprawdę wysoką średnią prędkością. W dodatku te wiatry bywają bardzo porywiste i nieraz ich maksymalna prędkość w porywach przekracza poziom 100 km/h. Stąd też czasem potrafią narobić sporo szkód.

Halny oraz wiatr typu bora zazwyczaj występują w okresie od października do maja. Zaś najciężej o te zjawiska podczas sezonu letniego (zwłaszcza w lipcu i w sierpniu można byłoby je uznać za anomalię).

Co ciekawe - grudzień 2013 zapisał się w tatrzańskich statystykach pogodowych jako bardzo wietrzny, np. średnia prędkość wiatru na Kasprowym Wierchu osiągnęła poziom ok. 33 km/h, co stanowi naprawdę wysoki wynik w skali miesiąca jak na ten szczyt (w końcu to nie jest samotna góra taka jak np. Śnieżka, gdzie potężne wiatry to standard). Poza tym na Kasprowym Wierchu (1987 m n.p.m.) tamten grudzień przyniósł 9 dni z wiatrem przekraczającym w porywach 100 km/h, zaś na Łomnicy (2634 m n.p.m.) takich dni było aż 17. We wspomnianym miesiącu mieliśmy do czynienia zarówno z wiatrem halnym, jak i z wiatrem typu bora. Przy czym wspomniany wiatr typu bora dominował w pierwszej dekadzie grudnia 2013, zaś halny wystąpił w okresie między 23 a 29 grudnia 2013. Tym razem mocniejszy i bardziej niszczycielski był halny - jak się okazało w samych Tatrach Polskich powalił aż kilkaset hektarów lasu (spora ilość wiatrołomów pojawiła się zwłaszcza w rejonie Doliny Kościeliskiej). Przy czym te straty w drzewostanie są znacznie mniejsze od tych, które w słowackiej części Tatr Wysokich wywołał wiatr typu bora z 19 listopada 2004 roku („Veľkákalamita”).

Głównie łamały się świerki, które nie są zbyt odporne na działanie potężnych podmuchów wiatru. Dawniej naturalny tatrzański las był raczej bardziej wytrzymały na takie ekstremalne warunki, gdyż posiadał urozmaicony skład (zwłaszcza w piętrze regla dolnego kiedyś panowały lasy mieszane jodłowo-bukowo-świerkowe, z przewagą buka). Natomiast w wyniku działalności człowieka na przestrzeni XIX i XX wieku, w Tatrach zagościła monokultura świerka, co w takich sytuacjach niestety może sprzyjać większej ilości wiatrołomów.

Mniej lub bardziej rozbudowane opisy wiatru halnego można sobie znaleźć w wielu dostępnych źródłach informacji. Natomiast już trochę ciężej przeczytać coś na temat północnych wiatrów typu bora, które wbrew pozorom nie są rzadkim zjawiskiem. Zatem postaram się przedstawić tutaj krótkie porównanie tych tatrzańskich wiatrów.

Porównanie:

Przeważający kierunek wiatru:

- wiatr halny: południowy lub południowo-zachodni

- wiatr typu bora: północny lub północno-zachodni

Różnica ciśnień:

- wiatr halny: po południowej stronie grani powinno być większe ciśnienie powietrza niż po północnej stronie, różnica ciśnień wymusza przepływ wiatru

- wiatr typu bora: po północnej stronie grani powinno być większe ciśnienie powietrza niż po południowej stronie, różnica ciśnień wymusza przepływ wiatru

Rodzaj wiatru:

- wiatr halny: „ciepły” [sprowadza nad Tatry ciepłe masy powietrza]

- wiatr typu bora: „zimny” [sprowadza nad Tatry zimne masy powietrza]

Wilgotność powietrza:

- wiatr halny: wiatr suchy – jeszcze na szczytach może być znaczna wilgotność powietrza, zaś w dolinach po północnej stronie grani, a także na Podhalu i Orawie powinno być suche powietrze

- wiatr typu bora: wiatr suchy – jeszcze na szczytach może panować znaczna wilgotność powietrza, zaś w dolinach po południowej stronie grani, a także w słowackich kotlinach podtatrzańskich powinno być suche powietrze

Chmury i opady:

- wiatr halny: Najpierw chmury gromadzą się po południowej stronie grani, później przechodzą nad grań tworząc charakterystyczny wał fenowy, opady występują głównie w południowej części Tatr, a także w wyższych partiach, zaś w późniejszej części halnego lub po jego zakończeniu całe Tatry mogą zostać objęte strefą opadów

- wiatr typu bora: Wygląda to podobnie, z tą różnicą, że chmury najpierw gromadzą się po północnej stronie grani i opady głównie występują w północnej części Tatr oraz w wyższych partiach

Temperatura powietrza:

- wiatr halny: halny w całych Tatrach nie sprzyja inwersji, przy czym po północnej stronie grani zasada „im wyżej, tym zimniej” jest jeszcze dodatkowo wzmacniana – powietrze zstępując do dolin może ogrzewać się nawet o ok. 1°C/100 m (a wcześniej wznosząc się do góry ochładza się o ok. 0,6°C/100 m, stąd też słowackie kotliny mogą być zimniejsze od Podhala podczas halnego)

- wiatr typu bora: Wygląda to podobnie, z tą różnicą, że zarówno na szczytach, jak i w dolinach bywa zimniej niż podczas halnego (jedynie w słowackich kotlinach podtatrzańskich temperatura może być w miarę łagodna ze względu na ogrzewające się zstępujące powietrze); wiatr typu bora sprzyja ekstremalnie niskim temperaturom powietrza na tych najwyższych szczytach

Miejsca najsilniejszych podmuchów:

- wiatr halny: Największa średnia prędkość wiatru przeważniebywa na graniach, zaś najsilniejsze porywy mogą się trafiać zarówno na graniach, jak i trochę poniżej podczas „schodzenia” wiatru do doliny

- wiatr typu bora: Podobnie to wygląda

Najsilniejszy wiatr w 2013 roku:

- wiatr halny: 25 grudnia 2013, np. Kasprowy Wierch: średnia prędkość 77,9 km/h, maksymalna prędkość 176,5 km/h, T min -4,2°C

- wiatr typu bora: 15,16 marca 2013, np. Łomnica: średnia prędkość 83,5 km/h (15 marca), maksymalna prędkość 162,1 km/h, T min -24,2°C (to była najniższa temperatura powietrza na Łomnicy w 2013 roku).

 

Opracował Kamil Filipowski.