PALENICA BIAŁCZAŃSKA
Wysokość: 980 m n.p.m.
Aby rozpocząć wycieczkę na polanie Palenica Białczańska, należy wsiąść pod zakopiańskim dworcem do busa z tabliczką „Morskie Oko”. Kierowcy bysów używają tego terminu dla ułatwienia rozeznania mało doświadczonym turystom, którzy chcieliby udać się właśnie asfaltem nad Morskiego Oko. Nie oznacza to, że busy dojeżdżają pod samo jezioro. Płacąc 15 zł za trwającą 30-35 minut podróż, docieramy do Palenicy właśnie, skąd po wykupieniu biletu wstępu do parku narodowego, możemy udać się nad Morskiego Oko. Planując podróż należy pamiętać o powrocie. Busy wracające do Zakopanego kursują mniej więcej do godziny 21:00 w wakacyjne weekendy, a w zimie i w tygodniu znacznie krócej (18:00-19:00). Potem może być problem ze znalezieniem transportu, a odległość do centrum Zakopanego jest znaczna. Palenica znajduje się nieopodal dawnego przejścia granicznego na Łysej Polanie i jest też punktem startowym dla wycieczek do Doliny Pięciu Stawów. Zmotoryzowani mogą dojechać tu od strony Zakopanego lub Bukowiny Tatrzańskiej. Pozostawienie samochodu na parkingu kosztuje od 55 złotych za cały dzień.
Dalsza podróż --> nad Wodogrzmoty Mickiewicza (50 min)
Pierwszy odcinek pokonujemy po asfalcie – do wejścia na zielony szlak prowadzący do Doliny Roztoki mamy 50 min. Na tym odcinku przy dobrej pogodzie odsłaniają się nam już widoki na Dolinę Białej Wody i pobliskie tatrzańskie szczyty, między innymi Gerlach. Po około 40 minutach drogi w prawo do góry biegnie szlak na Rówień Waksmundzką (czerwony) lub Rusinową Polanę (czerwony i czarny). Następnie mijamy budynek TPN, tzw. Dróżnikówkę i dochodzimy do Wodogrzmotów Mickiewicza.
WODOGRZMOTY MICKIEWICZA
Wysokość: 1099 m n.p.m.
Wodogrzmoty Mickiewicza to zespół trzech większych i kilku mniejszych wodospadów stworzonych przez potok Roztoka, będący dopływem rzeki Białki. Na początku XX wieku nad kaskadami zbudowano charakterystyczny „zakręcający” mostek, z którego turyści mogą podziwiać Pośredni Wodogrzmot oraz nasłuchiwać dźwięków wydawanych przez pozostałe. To właśnie od charakterystycznych grzmotów pochodzi pierwsza część nazwy tego miejsca. Druga nawiązuje oczywiście do naszego słynnego wieszcza, który jednak nigdy w Tatrach nie był. Nazwę nadano w 1891 r. na pamiątkę sprowadzenia prochów Mickiewicza na Wawel. Przy Wodogrzmotach można usiąść, odpocząć i posilić się przy jednym z drewnianych stolików. Jest tu także możliwość skorzystania z toalet typu toi-toi. W prawo (patrząc od strony Palenicy Białczańskiej) odchodzi szlak do Doliny Pięciu Stawów, z drugiej strony droga do schroniska w Dolinie Roztoki. Asfalt prowadzi do Morskiego Oka.
Dalsza podróż --> nad Wielką Siklawę (2 h)
Zielonym szlakiem idziemy najpierw ostro pod górę przez las. Przekraczamy potok Roztoka, a po około 30 minutach dochodzimy do szałasu na polanie Nowa Roztoka, skąd po prawiej stronie widać grań Wołoszyna. Podążając szlakiem dochodzimy do rozwidlenia, gdzie po prawej stronie mijamy dolną stację wyciągu towarowego, którym dostarczane jest zaopatrzenie do schroniska w Dolinie Pięciu Stawów. Czarny szlak prowadzi w lewo pod Niżną Kopę - można nim dość bezpośrednio do schroniska nad Przednim Stawem. Jest to zalecany wariant zimowy, kiedy występuje oblodzenie na podejściu koło wodospadu Siklawy. Na wprost wiedzie natomiast szlak zielony.
WIELKA SIKLAWA
Wysokość: 1515 m n.p.m.
Wielka Siklawa to miejsce wyjątkowe. Ma wysokość ok. 65 m i opada dwiema, a czasem trzema strugami, po ryglu skalnym oddzielającej Dolinę Pięciu Stawów od Doliny Roztoki. Rozpryski rozbijającej się o skały wody da się odczuć nawet stojąc w dużej odległości. Czasem pośród rozproszonych kropli powstaje tęcza, co dodatkowo dodaje uroku temu miejscu. Mimo iż wielu turystów się na to decyduje, podchodzenie pod sam wodospad jest ze względu na śliską od wody skałę bardzo niebezpieczne – raczej powinno się obserwować Siklawę z pewnej odległości. Wbrew obiegowej opinii nie jest to najwyższy wodospad w Tatrach – dużo wyższa jest np. Ciężka Siklawa na Słowacji. Niewątpliwie jednak przez Siklawę przepływa znacznie więcej wody. Najpotężniejsze strugi występują wiosną w czasie roztopów. Wielka Siklawa jest zdecydowanie najwyższym wodospadem w naszym kraju.
Dalsza podróż --> nad Wielki Staw Polski (15 min)
Krótkim, acz stromym podejściem docieramy na próg Doliny Pięciu Stawów, na wprost Wielkiego Stawu. Nad nami po prawej odsłania się widok w głąb Buczynowej Dolinki, grani Buczynowych Turni i Wołoszyna.
WIELKI STAW POLSKI
Wysokość: 1665 m n.p.m.
Wielki Staw Polski to najgłębsze jezioro w Tatrach. Jego dno znajduje się na głębokości prawie 80 m (trzecie pod tym względem w Polsce). Trwa spór pomiędzy znawcami o to, które z jezior jest większe – Morskie Oko czy właśnie Wielki Staw. Oficjalne dane mówią, iż to pierwsze, ale nie można pominąć faktu, że pochodzą one jeszcze z okresu międzywojnia i mogą być błędne lub po prostu nieaktualne. Tak czy inaczej, Wielki Staw ma powierzchnię ok. 34 hektarów. Jest on zdecydowanie najokazalszym zbiornikiem w Dolinie Pięciu Stawów oraz pierwszym, który ukazuje się oczom turystów idących od strony Siklawy. Co ciekawe, przy jego brzegu znajduje się najstarszy tatrzański szałas (prawdopodobnie z XVII w.). Znad Wielkiego Stawu jest bardzo blisko do schroniska. Można stąd udać się także w dalszą drogę np. w stronę Orlej Perci lub Szpiglasowej Przęłęczy.
Dalsza podróż --> do Schroniska w Dolinie Pięciu Stawów (10 min)
SCHRONISKO W DOLINIE PIĘCIU STAWÓW
Wysokość: 1671 m n.p.m.
Obecnie funkcjonujące schronisko jest piątym umiejscowionym w Dolinie Pięciu Stawów, pierwszym położonym nad Przednim Stawem. W 1876 r. z inicjatywy Towarzystwa Tatrzańskiego, na dawnych terenach pasterskich powstało pierwsze pięciostawiańskie schronisko – niewielki budynek z granitowych bloków. W związku z ogromnymi kosztami wciąż prowadzonych remontów, w 1896 r. w tym samym miejscu postanowiono wznieść nowe schronisko. Prace budowlane zakończono już w 1898 r. Nowy budynek był znacznie wygodniejszy. Wcześniej licznie odwiedzane latem schronisko pozostawało bez opieki przez zimę, niszczejąc. Od 1907 r. w sezonie zimowym budynkiem opiekowała się Sekcja Narciarska Towarzystwa Tatrzańskiego.
Trzecie schronisko, projektu Karola Stryjeńskiego, powstawało od 1925 do 1932 r., kiedy oddano je do użytku. W 1933 r. postanowiono je powiększyć i ocieplić. Budynek został obłożony murem z surowego kamienia, a po tej modernizacji schronisko mogło pomieścić o 50% więcej turystów. Opiekowała się nim w tym czasie Maria Krzeptowska wraz z synami Andrzejem i Józefem. Podczas okupacji, kiedy po górach chodziły oddziały partyzanckie, mieszkańcy schroniska brali czynny udział w ruchu oporu. Po wojnie w 1945 r. schronisko doszczętnie spłonęło z niewiadomych przyczyn.
Dzięki staraniom Andrzeja Krzeptowskiego i jego żony, w 1947 r. nad Małym Stawem stanął niewielki budynek, dziś służący jako strażniczówka TPN. Z nadejściem 1954 r. nad Przednim Stawem stanęło piąte już z kolei schronisko, służące turystom do dzisiaj. Do uroczystego otwarcia doszło w 1956 r. Kierownictwo objęła Maria Krzeptowska, a dopiero w 1973 r. opiekę nad schroniskiem przejęli jej synowie. W 1998 r. do jednego z nich – Andrzeja – dołączyły córki: Maria, a następnie Marta. W latach 2009-2012 budynek przeszedł termomodernizację. Dla pięciostawiańskiego schroniska wybudowano infrastrukturę ekologiczną, dając możliwość funkcjonowania biologicznej oczyszczalni ścieków oraz rezygnacji z ogrzewania budynku węglem.
Schronisko dysponuje 67 miejscami noclegowymi w pokojach 2-, 4-, 7-, 8- i 10-osobowych. Ceny od osoby za poszczególne miejsca w schronisku wynoszą 80 zł (pokoje 6-, 8- i 10- osobowe), 100 zł (pokoje 4-osobowe) i 120 zł (pokój 2-osobowy). Za komplet pościeli pobierana jest opłata 20 zł (w cenę noclegu wliczone są koce), za poduszkę i za ręcznik zapłacimy po 5 zł. Rabaty noclegowe przysługują członkom PTTK, NFI, PZA, KDR i pod określonymi warunkami Honorowym Dawcom Krwi. Recepcja jest czynna w godzinach 8.00 – 21.00, z przerwą między 10.00 – 11.00. Wymagana jest zaliczka. Doba noclegowa trwa od godz. 14 do 10. Ciszy nocnej należy przestrzegać w godzinach 22:00-6:00. Rezerwacji noclegów dokonywać można telefonicznie lub za pośrednictwem strony internetowej schroniska.
Działająca tu kuchnia jest czynna 8:00 – 21:00. Ciepły posiłek kosztuje od 16 do 32 zł. Bufet oferuje również zimne napoje, piwo i słodycze oraz mapy i pamiątki. Wrzątek dostępny jest bezpłatnie przez całą dobę. Do dyspozycji gości jest wypożyczalnia książek, gier i filmów. Można również skorzystać ze znajdującej się tu Wypożyczalnia sprzętu skiturowego oraz do turystyki zimowej. Za przechowanie bagażu nie pobiera się żadnych opłat, możesz za darmo pozostawić swój plecak turystyczny.
Dalsza podróż --> na Świstówkę Roztocką (50 min)
ŚWISTÓWKA ROZTOCKA
Wysokość: 1700-1750 m n.p.m.
UWAGA! SZLAK NIEDOSTĘPNY OD 1 GRUDNIA DO 15 MAJA
Świstówka Roztocka to ustronna dolinka wciśnięta pomiędzy dwie granie odchodzące z Opalonego Wierchu i zawieszona nad Doliną Roztoki, do której opada urwistą 200-metrową ścianą. Nazwa tego miejsca pochodzi oczywiście od świstaków, które licznie zamieszkują te rejony. Niegdyś nazwa „Świstówka” błędnie była używana w odniesieniu do sąsiedniego szczytu – Świstowej Czuby.
Dalsza podróż --> do Schroniska nad Morskim Okiem
Wędrujemy niebieskim szlakiem. Z trasy doskonale widać rejon Morskiego Oka i szczyty Tatr Wysokich. Przechodzimy przez Żleb Żandarmerii, który kiedyś był ubezpieczony łańcuchem - trzeba tam zachować szczególną ostrożność. Po kilkunastu minutach docieramy do asfaltowej drogi.
SCHRONISKO NAD MORSKIM OKIEM
Wysokość: 1410 m n.p.m.
Schronisko PTTK nad Morskim Okiem oferuje noclegi w dwóch osobnych budynkach. Pierwszy z nich został wzniesiony przez Towarzystwo Tatrzańskie w 1874 r. Po rozbudowie mógł pomieścić 50 osób. Cieszył się znaczną popularnością do momentu, gdy doszczętnie spłonął w 1898 r. Prace remontowe rozpoczęto ponownie w 1907 r., a po roku schronisko oddano do użytku. Budynek ten funkcjonuje do dziś jako Nowe Schronisko. W okresie budowy w celu nocowania turystów wykorzystywano wozownię, stanowiącą dzisiejsze Stare Schronisko.
Podczas II wojny światowej budynek wykorzystywany był przez niemiecki oddział straży granicznej. W latach 1945-1980 schronisko prowadzone było przez Wandę i Czesława Łapińskich. Od tej pory historia budynku nieodłącznie związana jest z tym nazwiskiem – dziś kierowaniem schroniska zajmuje się Maria Łapińska, wraz z synem i córką. Od 1976 r., kiedy schronisko nad Morskim Okiem uznano za zabytek, budynek jest chroniony prawnie.
Schronisko, zarówno w starej, jak i nowej części dysponuje pełnym węzłem sanitarnym, dostępnym przez całą dobę. W Nowym Schronisku znajduje się 36 miejsc noclegowych w pokojach 3-6 osobowych. W zależności od pory roku, cena noclegu wynosi 90 - 100 zł (opłata klimatyczna 2 zł za dobę). Wrzątek dostępny jest przez cały czas. Turyści mogą korzystać ze wspólnej łazienki i suszarki do butów i odzieży. Znajduje się tu również przechowalnia bagażu i tablica informacyjna TOPR z prognozą pogody i aktualnymi warunkami w górach. Do dyspozycji turystów pozostaje bufet (czynny w godzinach 7:00-21:00) oraz sklepik, w którym istnieje możliwość zakupu słodyczy, podstawowego wyposażenia turystycznego, pamiątek i literatury górskiej. Turyści mogą skorzystać również z wypożyczalni sprzętu zimowego i lawinowego. Cisza nocna trwa od 22:00 do 6:00.
Stare Schronisko dysponuje 43 miejscami noclegowymi, w trzech wieloosobowych salach (należy mieć ze sobą śpiwór). Cena noclegu 60 zł (plus opłata klimatyczna). Można tu skorzystać z kuchni turystycznej, w której wrzątek dostępny jest przez całą dobę. Recepcja znajduje się w Nowym Schronisku.
Rezerwacji należy dokonywać telefonicznie z dużym wyprzedzeniem. Płatność możliwa tylko gotówką, ale można skorzystać z bankomatu na terenie schroniska. Wymagane jest wcześniejsze wpłacenie zaliczki, która w przypadku rezygnacji (do dwóch tygodni przed terminem) jest zwracana. Nocleg zastępczy (tj. na podłodze) jest udzielany jedynie w przypadku braku miejsc, w cenie najtańszego noclegu. Schronisko honoruje zniżki: PTTK, Alpenverein, HDK (ważna legitymacja) i Karta Dużej Rodziny.
Dalsza podróż --> na Polanę Włosienica (20 min)
POLANA WŁOSIENICA
Wysokość: 1315 m n.p.m.
Włosienica to charakterystyczna polana położona w końcowej fazie drogi do Morskiego Oka. W latach 70. na polanie wybudowano parking. Odkąd wycofano stąd ruch kołowy plac służy jako postój dla fasiągów. W pobliżu znajduje się pawilon gastronomiczny, w którym można się posilić i odpocząć. Stary bruk z parkingu na Włosienicy, zerwany w 2003 r., aktualnie znajduje się przy schronisku nad Morskim Okiem.
Dalsza podróż --> nad Wodogrzmoty Mickiewicza (40 min) i na Palenicę Białczańską (1 h 20 min)
