UWAGA! CZĘŚĆ TRASY PO SŁOWACKIEJ STRONIE NIEDOSTĘPNA DLA TURYSTÓW OD 1 LISTOPADA DO 31 MAJA!
KIRY
Wysokość: 927 m n.p.m.
Kiry to jedno z osiedli miejscowości Kościelisko. Znane jest przede wszystkim z tego, że stanowi punkt wypadowy wycieczek w Dolinę Kościelską. Słowo „kira” w tutejszej gwarze oznacza zakręt drogi lub rzeki. Na przysiółek składają się Kira Leśnicka, a także Niżnia i Wyżnia Kira Miętusia. Miejsce to od dawna było wykorzystywane do działalności gospodarczej. Istniały tu chociażby tartak, gonciarnia i inne obiekty związane z przemysłem drzewnym. W dwudziestoleciu międzywojennym stacjonowała tu Kompania Wysokogórska Wojska Polskiego. Odkąd odkryto uroki Doliny Kościeliskiej, Kiry zaczęli odwiedzać liczni turyści. Z myślą o nich wybudowano tu stylową gospodę „Harnaś”, która istnieje do dziś. Do wylotu Doliny Kościeliskiej najłatwiej dostać się busem spod zakopiańskiego dworca (koszt 7 zł). Dla zmotoryzowanych jest tutaj rozległy parking, na którym za 30 złotych można zostawić auto na cały dzień. Część drogi przez dolinę (do Polany Pisanej) można przebyć fasiągiem.
Dalsza podróż --> do schroniska na Hali Ornak (1 h 30 min)
Rozpoczynamy podróż zielonym szlakiem, wędrując przez Dolinę Kościeliską. Mijamy Niżnią Bramę: wrota skalne wycięte przez potok. Dalej dolina rozszerza się, docieramy do polany zwanej Wyżnią Kirą Miętusią, na której ma miejsce wypas kulturowy owiec. Po około 20 minutach wędrówki przekraczamy Potok Kościeliski, wkrótce wchodzimy na polanę Stare Kościeliska, gdzie stoi kapliczka zbójnicka. Docieramy do rozdroża przy Lodowym Źródle, jednak nadal kierujemy się zielonym szlakiem, który prowadzi na Halę Pisaną, gdzie nad potokiem znajdują się ławki i stoły. Żółty szlak odchodzi do Wąwozu Kraków, a kawałek dalej czerwony prowadzi do Jaskini Mylnej. Idziemy jednak nadal szlakiem zielonym wzdłuż potoku, mijając krzyż ustawiony w 1852 roku przez studentów Uniwersytetu Jagiellońskiego z inicjatywy wybitnego etnografa, Wincentego Pola. Dalej przekraczamy Tomanowy Potok, po czym na rozwidleniu zmieniamy kolor szlaku na żółty. Wkrótce docieramy do schroniska.
SCHRONISKO NA HALI ORNAK
Wysokość: 1100 m n.p.m.
Schronisko na Hali Ornak znajduje się na niewielkiej Polanie Ornaczańskiej, w górnej części Doliny Kościeliskiej. Budynek, utrzymany w stylu nowozakopiańskim, pięknie współgra z otoczeniem. Z jego okien roztacza się widok na Kominiarski Wierch oraz Bystrą. Kompleks leśny otaczający schronisko jest obszarem ochrony ścisłej. Jesienią odbywa się tutaj rykowisko jeleni. Można tu zauważyć blisko podchodzące do schroniska lisy, a kręcące się nieopodal niedźwiedzie.
Schronisko na Hali Ornak jest piątym obiektem turystycznym, który znalazł się w Dolinie Kościeliskiej. Pierwsza altana wybudowana przez Towarzystwo Tatrzańskie w 1875 r. powstała przy Lodowym Źródle nieopodal polany Stare Kościeliska. Kolejna została wzniesiona w 1892 r. na Polanie Smytniej. Trzeci budynek postawiono w 1896 r. nad Smreczyńskim Stawem. Żadna z tych budowli nie podołała próbie czasu. To samo tyczyło się kolejnej budowla na Hali Pyszniańskiej, będąca pierwszym schroniskiem turystycznym w obszarze Doliny Kościeliskiej. Przetrwała jedynie do 1945 r., kiedy to uległa zniszczeniu w czasie walk partyzanckich.
Schronisko na Hali Ornak, które obecnie służy turystom, powstało w latach 1948-1949 na Małej Polanie Ornaczańskiej i stanowi własność PTTK. W projektowaniu obiektu uczestniczyła m.in. Anna Górska, której autorstwa są również projekty schronisk w Dolinie Pięciu Stawów oraz na Polanie Chochołowskiej. Konstrukcja w dużej mierze wykonana z drewnianych bali. Spadzisty dach dodaje jej specyficznego górskiego uroku. Uroczystość otwarcia miała miejsce 8 sierpnia 1948 r. Od 1973 r. schronisko nosi imię prof. Walerego Goetla, wybitnego geologa i badacza Karpat.
Schronisko dysponuje 48 miejscami noclegowymi w pokojach 2, 3, 4, 6 i 8-osobowych w cenach od 90-120 zł za nocleg. Zalecane jest dokonywanie rezerwacji z dużym wyprzedzeniem czasowym. Honorowane są zniżki dla członków PTTK, PZA, Alpenverein, HDK, NFI i posiadaczy Karty Dużej Rodziny. Niektóre pokoje wyposażone są w umywalkę. Wszelkie sanitaria są dostępne dla turystów na piętrze hotelowym i w podziemiach budynku. Na parterze znajduje się drewniana stylowa sala jadalna wraz z bufetem, recepcją oraz kuchnia wydająca posiłki. Do dyspozycji turystów są również sala wypoczynkowa z biblioteczką, kuchnia turystyczna oraz suszarnia odzieży. Wrzątek wydawany jest bezpłatnie. Jako specjalność schroniska gospodarze polecają szarlotkę, przygotowywaną według tradycyjnej receptury. W schronisku organizowane są imprezy okolicznościowe: sportowe, charytatywne oraz kulturalno-naukowe, m. in. zawody w skialpinizmie, a także wieczory z poezją górską, imprezy integracyjne i wystawy.
Dalsza podróż --> na Iwanicką Przełęcz (1 h)
Spod schroniska wyruszamy żółtym szlakiem w stronę Przełęczy Iwanickiej. Przekraczamy potok i idziemy przez polanę. Dalej nasza ścieżka prowadzi przez las, a podejście staje się coraz bardziej strome. Zakosami podchodzimy na Iwanicką Przełęcz.
IWANIACKA PRZEŁĘCZ
Wysokość: 1459 m n.p.m.
Iwaniacka Przełęcz to siodło oddzielające grzbiet Ornaku od Kominiarskiego Wierchu. Miejsce to cieszy się sporą popularnością, gdyż przechodzi przez nie najkrótsze połączenie pomiędzy Doliną Kościeliską (a konkretnie Halą Ornak) i Doliną Chochołowską (szlak żółty). Dzieje się tak również dlatego, że rozpoczyna tu swój bieg zielony szlak na Ornak i dalej na Gaborową Przełęcz Wyżnią, z której pójść można na Bystrą lub Starorobociański Wierch. Dawniej istniał jeszcze bardzo popularny szlak na szczyt Kominiarskiego Wierchu, jednakże został on zamknięty w 1987 r., ze względu na konieczność ochrony gniazd orła przedniego. Z Iwaniackiej Przełęczy niegdyś rozciągały się rozległe widoki, które obecnie są jednak mocno ograniczone przez las.
Dalsza podróż --> na Siwą Przełęcz (2 h 15 min)
Z przełęczy podążamy zielonym szlakiem na Ornak. Przed nami odsłaniają się coraz rozleglejsze widoki na Bystrą, Starorobociański Wierch, Wołowiec, Czerwone Wierchy i szczyty Tatr Wysokich. Podchodzimy na kilkuwierzchołkowy masyw Ornaku, skąd łagodnie schodzimy na Siwą Przełęcz.
SIWA PRZEŁĘCZ
Wysokość: 1812 m n.p.m.
Siwa Przełęcz to niewielkie siodło, oddzielające grzbiet Ornaku od Siwych Turni i Dolinę Pyszniańską od Starorobociańskiej. Roztacza się stąd przepiękny widok na pobliskie szczyty, wśród których dominują przede wszystkim Bystra i Starorobociański Wierch. Ziemia porośnięta jest tu sitem skuciną, który jesienią przybiera barwę rudoczerwoną (tak samo jak na Czerwonych Wierchach). Na przełęczy kończy się czarny szlak, prowadzący tu z Doliny Starorobociańskiej. Większość turystów wędruje jednak zielonym szlakiem przez Ornak na Gaborową Przełęcz Wyżnią, skąd niedaleko choćby na Starorobociański Wierch.
Dalsza podróż --> na Gaborową Przełęcz Wyżnią (20 min)
Zielony szlak wspina się wąską granią. Podejście momentami jest dość strome.
GABOROWA PRZEŁĘCZ WYŻNIA
Wysokość: 1959 m n.p.m.
Gaborowa Przełęcz Wyżnia to nieduże siodło pomiędzy Siwym Zwornikiem a Liliowymi Turniami, a w szerszej perspektywie – pomiędzy Błyszczem a Starorobociańskim Wierchem. Występuje tu problematyczna z punktu widzenia nazewnictwa sytuacja. Dawniej w polskich przewodnikach spotkać można było się z określeniem „Raczkowa Przełęcz”. Słowacy zaś w ten sposób nazywali siodło pomiędzy Starorobociańskim a Kończystym Wierchem, dla Gaborowej Przełęczy Wyżniej używając nazwy „Gáborovo sedlo”. To nieporozumienie próbuje się rozstrzygnąć poprzez nazwę „Liliowy Karb”. Warto jednak pamiętać o wszystkich tych określeniach, gdyż w praktyce w różnych przewodnikach znajdziemy różne spośród wspomnianych nazw.
Dalsza podróż --> na Błyszcz (50 min)
Czerwonym szlakiem podążamy w kierunku Bystrego Karbu. Otoczenie nabiera wysokogórskiego charakteru, grań biegnąca w stronę Starorobociańskiego Wierchu jest pocięta skalnymi urwiskami. Szlak trawersuje Liliowe Turnie, od strony słowackiej trawiaste zbocza opadają ku Dolinie Gaborowej. Docieramy na Bystry Karb, skąd czerwony szlak prowadzi nas zakosami na Błyszcz.
BŁYSZCZ
Wysokość: 2159 m n.p.m.
Błyszcz to niezwykle ciekawy przypadek. Znajduje się w masywie Bystrej – najwyższego szczytu Tatr Zachodnich – do którego droga zajmuje stamtąd jedynie 15 minut. Z formalnego punktu widzenia nie jest nawet górą, ponieważ pomiędzy nim a Bystrą nie ma żadnego obniżenia terenu (wybitność równa zeru). W rzeczywistości Błyszczem nazywane jest zakończenie północnego grzbietu Bystrej. Miejsce to znajduje się na głównej grani Tatr i przebiega tamtędy granica polsko-słowacka. Umiejscowione jest także pomiędzy trzema dolinami: Kamienistą, Pyszniańską i Gaborową. Od wschodu najbliżej położonym szczytem jest Kamienista, od której Błyszcz oddzielony jest Pyszniańską Przełęczą. Od zachodu zaś grań biegnie w kierunku Siwego Zwornika i dalej – w stronę Starorobociańskiego Wierchu. Wniesienie widoczne jest z daleka (m.in. z Doliny Kościeliskiej) tworząc wraz z Bystrą niezwykle charakterystyczny i piękny krajobraz. Stoki opadające w stronę Doliny Pyszniańskiej bardzo często odbijają w ciekawy sposób promienie słoneczne, dzięki czemu wzniesienie to rzeczywiście zdaje się błyszczeć – stąd też jego nazwa. Dawniej prowadziła tu bardzo popularna ścieżka z Hali Ornak. Zamknięto ją tu po wojnie, ze względu na utworzenie ścisłego rezerwatu przyrody w Dolinie Pyszniańskiej. Polscy turyści mieli przez to mocno utrudnione zadanie chcąc dostać się na szczyt. Na szczęście aktualnie można tu dotrzeć czerwonym szlakiem od Gaborowej Przełęczy Wyżniej. Ścieżka prowadzi także w drugą stronę – ku Pyszniańskiej Przełęczy, jednakże stamtąd istnieje możliwość zejścia tylko na stronę słowacką, w kierunku miejscowości Podbańska.
Dalsza podróż --> na Bystrą (15 min)
Nieznakowana ścieżka prowadzi z Błyszcza na wierzchołek Bystrej.
BYSTRA
Wysokość: 2248 m n.p.m.
Bystra (słow. Bystrá) to najwyższy szczyt Tatr Zachodnich. O 50-100 m przerasta sąsiednie wierzchołki. Wznosi się ponad dolinami Gaborową, Kamienistą i Bystrą, jest zwornikiem trzech grani. Pod południowymi ścianami szczytu znajduje się kilka Bystrych Stawów. Dawniej w polskim piśmiennictwie Bystra nazywana była Pyszną, obecną nazwę wniosły mapy austriackie z połowy XIX w.
Szczyt był odwiedzany od dawna, głównie z polskiej strony. Pod koniec XIX w. odbywano nocne wycieczki na Bystrą, by podziwiać z wierzchołka wschód słońca. W 1928 r. taternik i krajoznawca, Jerzy Młodziejowski, pisał o Bystrej: „Wszystko chciałoby się zapamiętać... Bo też widok z Bystrej jest tak wspaniały, że nie tylko geografa, ale i zwykłego turystę zdoła poruszyć.” Można stąd podziwiać takie szczyty jak chociażby Rysy, Gerlach i Krywań. Po północnej stronie wyróżniają się masywne wapienne ściany Czerwonych Wierchów i Kominiarskiego Wierchu.
Na Bystrą wiodą żółty szlak z miejscowości Przybylina oraz niebieski szlak prowadzący od Doliny Gaborowej. Otwarte są tylko w okresie od 1 czerwca do 31 października. Na szczyt prowadzi też ścieżka z Błyszcza, jednak w świetle przepisów nie stanowi szlaku turystycznego.
Dalsza podróż --> do Wyżniej Bramy Chochołowskiej (3 h 20 min)
Niebieski szlak trawersuje zachodnie stoki masywy Bystrej. Docieramy na Bystry Karb i stamtąd podążamy jak poprzednio: czerwonym szlakiem na Gaborową Przełęcz Wyżnią, a następnie zielonym na Siwą Przełęcz. Z przełęczy schodzimy czarnym szlakiem przez Dolinę Starorobociańską, początkowo przez piętro kosodrzewiny. Następnie wchodzimy do lasu, przechodzimy przez Polanę Starorobociańską i dalej lasem wędrujemy do rozdroża na polanie Iwanówka. Szlak często bywa mocno zabłocony. Na rozdrożu nadal podążamy czarnym szlakiem aż docieramy do Wyżniej Bramy Chochołowskiej.
WYŻNIA BRAMA CHOCHOŁOWSKA
Wysokość: 1037 m n.p.m.
Wyżnia Brama Chochołowska to wąskie wrota skalne, powstałe w miejscu zbliżenia się grzbietów Kominiarskiego Wierchu i Bobrowca. W sąsiedztwie stoi dawne schronisko Blaszyńskich, w którym dziś funkcjonuje leśniczówka. Znajduje się tam także punkt zwrotu rowerów wypożyczonych na Siwej Polanie. Nieopodal – po zachodniej stronie – położona jest także Szczelina Chochołowska, czyli największa jaskinia w tej dolinie. W niewielkiej odległości od bramy mamy rozwidlenie szlaków. Poza czarnym mamy do dyspozycji zielony szlak, który prowadzi do schroniska oraz żółty na Iwaniacką Przełęcz. Kilkaset metrów dalej odchodzi także czerwony szlak, prowadzący na Trzydniowiański Wierch.
Dalsza podróż --> na Siwą Polanę (1 h 05 min)
Idąc wzdłuż Potoku Chochołowskiego podążamy znakowaną zielony kolorem ścieżką do Polany Huciska, gdzie znajdują się ławki. Tam rozpoczyna się droga asfaltowa prowadząca na Siwą Polanę.
SIWA POLANA
Wysokość: 907 m n.p.m.
Siwa Polana to miejsce startowe dla wypadów w głąb Doliny Chochołowskiej. Znajduje się ona na wysokości nieco ponad 900 m, w odległości ok. 1 km od drogi Zakopane – Czarny Dunajec (droga wojewódzka 958). Jako jedno z nielicznych miejsc w Tatrach po dziś dzień zachowała pasterski charakter. Odbywa się tu kulturowy wypas owiec. Są tu zatem szałasy, w których można kupić oscypki i inne regionalne wyroby. Przy parkingu znajduje się kilka budynków przeznaczonych dla turystów. Na polanie w 1983 r. lądował helikopter z papieżem Janem Pawłem II na pokładzie, co upamiętnia żelazny krzyż, stojący w tym miejscu. Nieco dalej znajduje się także pomnik pomordowanych przez hitlerowców. Dojechać na parking można wspomnianą drogą, przy której stoi dobrze widoczny drogowskaz z napisem „Dolina Chochołowska”. Z tego miejsca możemy dostać się busem na dworzec w Zakopanem (bilet kosztuje 7 zł). Pozostawienie samochodu kosztuje tam ok. 30 zł za cały dzień.
