UWAGA! WIĘKSZOŚC TRASY NIEDOSTĘPNA DLA TURYSTÓW OD 1 LISTOPADA DO 31 MAJA!

 

ZDZIAR
Wysokość: 865 m n.p.m.

Zdziar (słow. Ždiar) jest niewielką słowacką miejscowością, położoną w dolinie pomiędzy Magurą Spiską a Tatrami Bielskimi, w bliskiej odległości od Polski (12 km od przejścia granicznego na Łysej Polanie). Wciąż żywy jest tu folklor góralski, czego przejawem są między innymi liczne zespoły regionalne, które prowadzą tu swoją działalność. Co ciekawe, większość mieszkańców wciąż posługuje się w życiu codziennym gwarą, która w brzmieniu jest niemal identyczna jak ta używana na polskim Spisz.

Z Zakopanego należy kierować się na przejście graniczne w Jurgowie lub na Łysej Polanie. Następnie kierujemy się trasą 67, która wiedzie bezpośrednio do celu. Średni czas podróży samochodem to 45 minuty. Możliwy także dojazd autobusem.

Osada posiada daleko sięgającą historię. Pierwsze wzmianki na temat miejscowości pochodzą już z 1409 roku. Powstanie Zdziaru łączy się z kolonizacją tego miejsca przez ludność wołoską, która miała miejsce w II połowie XVI wieku. Ówcześni mieszkańcy osady pochodzili głównie z polskich terenów, o czym świadczy między innymi rejestracja licznych polsko brzmiących nazwisk, obecnie zesłowacczonych. Dodatkowym argumentem jest również zauważalny wpływ podhalański w budownictwie, który jawi się pomiędzy spiskim wzorem zagród ustawianych w czworoboki z podwórkiem w środku, z ozdobnymi, wysokimi bramami. Kilka części tej osady stanowi tak zwaną „pamiątkę słowackiej kultury narodowej”.

Obecnie Zdziar jest najważniejszym ośrodkiem turystycznym zlokalizowanym u podnóża Tatr Bielskich. W miejscowości do dyspozycji turystów jest kilka restauracji, sklepów i wypożyczalnie sprzętu sportowego. Latem istnieje tu możliwość rozpoczęcia ciekawych wypraw turystycznych w Tatry Bielskie i zwiedzania muzeum etnograficznego. Można udać się również do znajdującej się w pobliżu Jaskini Bielańskiej – jednej z najładniejszych w Tatrach słowackich. Zimą funkcjonuje tu jeden z największych kurortów narciarskich na Słowacji (trzy ośrodki narciarskie), zaś grzbietami pobliskiej Magury Spiskiej i Doliną Mąkową (słow. Monkova dolina) prowadzą trasy biegowe o łącznej długości 30 km. Zdiarskie szczyty i rozległe łąki zapewniają początkującym idealne możliwości na uprawianie szybko rozwijającego się w ostatnim czasie paralotniarstwa.

Dalsza podróż --> do Doliny Mąkowej (45 min)

Od przystanku autobusowego Ždiar-Tatra wiodą nas czerwone i zielone znaki. Po drodze mijamy dwa stoki narciarskie, po czym wchodzimy do Doliny Białego Potoku. Podążamy wzdłuż płynącego jej dnem Białego Potoku, droga prowadzi głównie przez las. Dochodzimy do Ptasiowej Rówienki, gdzie możemy odpocząć – znajdują się tam ławki i stoliki.

 

DOLINA MĄKOWA
Wysokość: 935-940 m n.p.m.

Dolina Mąkowa (słow. Monkova dolina) to dolna część Doliny Bielskiego Potoku (dolina Belej). Znajduje się ona pomiędzy centrum Zdziaru (Ždiar) a niewielką polaną o nazwie Ptasiowska Rówienka. Dolina stanowi granicę pomiędzy Tatrami Bielskimi a Magurą Spiską. Posiada kilka bocznych odgałęzień, a jej środkiem płynie Bielski Potok (Belá). Na Ptasiowskiej Rówience znajduje się skrzyżowanie szlaków, miejsce na odpoczynek oraz dawny budynek pobierania opłat wejściowych na szlak edukacyjny, który obecnie ma otwarty charakter. Prowadzi on z Doliny Bielskiego Potoku na Przełęcz pod Kopą i jest znakowany na czerwono. Zielony szlak łączy centrum Zdziaru z Przełęczą Średnica (Strednica). Miejsce jest niedostępne dla turystów w okresie od 1 listopada do 15 czerwca.

Dalsza podróż --> na Szeroką Przełęcz Bielską (3 h)

Z Ptasiowej Rówienki idziemy czerwonym szlakiem, który prowadzi szeroką drogą wzdłuż potoku przez Dolinę Reglaną. Mijamy bramę skalną i tablicę szlaku edukacyjnego, po czym przechodzimy po załamanym drewnianym pomoście przez kamienne łożysko potoku. Docieramy do polany pod Głośną Skałą, gdzie dawniej wypasano owce. Przemierzamy klimatyczny wąwóz. Przed nami około 40 minut podejścia przez skały, które niekiedy mogą być bardzo śliskie – należy zatem zachować ostrożność. W miejscu, gdzie szlak przecina potok, znajdują się ławki, zatem wielu turystów robi tutaj postój. Można stąd podziwiać pasmo Magury Spiskiej i Pieniny, a także Beskid Sądecki i Gorce. Podchodzimy jeszcze kawałek na przełęcz.

 

SZEROKA PRZEŁĘCZ BIELSKA
Wysokość: 1826 m n.p.m.

Przełęcz znajduje się pomiędzy Płaczliwą Skałą a Szalonym Wierchem. Można zatrzymać się tutaj i odpocząć – w tym celu ustawiono ławki dla turystów. Roztacza się stąd wspaniały widok na Tatry Wysokie, między innymi na Lodowy Szczyt, Łomnicę, Kołowy Szczyt lub Jagnięcy Szczyt.

Dalsza podróż --> na Przełęcz pod Kopą (45 min)

Znakowany na czerwono szlak prowadzi w lewo, trawersujemy południowo-zachodnie zbocze Szalonego Wierchu. Docieramy na siodło Głupiej Przehyby, skąd roztacza się piękna panorama. Dalej ścieżka biegnie w prawo grzbietem łączącym Tatry Bielskie z Wysokimi, następnie zakosem w lewo, gdzie się obniża.

 

PRZEŁĘCZ POD KOPĄ
Wysokość: 1750 m n.p.m.

Przełęcz pod Kopą Bielską stanowi granicę pomiędzy Tatrami Bielskimi i Wysokimi. Wznosi się na wysokość 1750 m ponad dolinami: Przednich i Zadnich Koperszadów (słow. Predné i Zadné Meďodoly). Leży w miejscu, gdzie spotykają się trzy granie: grań główna Tatr – prowadząca od Jagnięcego Szczytu (Jahňací štít), grań główna Tatr Bielskich – wiodąca od Szalonego Wierchu (Hlúpy vrch) oraz grań Kopy Bielskiej (Belanská kopa). Siodło to stanowią tak naprawdę trzy zagłębienia terenu położone bardzo blisko siebie – Niżna, Pośrednia i Wyżnia Przełęcz pod Kopą. Największym z nich jest ta pierwsza i to właśnie ona jest granicą dwóch pasm i od jej wysokości liczy się wysokość całego siodła. Miejsce to od dawna zachwycało swoim pięknem przybywających tu turystów. Szczególnie majestatycznie prezentuje się stąd Jagnięcy Szczyt, choć warto również zwrócić uwagę na grań Tatr Bielskich, gdzie królują Hawrań i Płaczliwa Skała.

Na przełęcz można dostać się na trzy sposoby: niebieskim szlakiem z Doliny Białych Stawów (słow. dolina Bielych plies) lub z Jaworzyny Tatrzańskiej (słow. Tatranská Javorina), a także zielonym ze Zdziaru. Dawniej Przełęcz pod Kopą była popularnym przystankiem na drodze na Płaczliwą Skałę oraz punktem wypadowym na wschodnią grań Tatr Bielskich. Te dwa szlaki jednak zamknięto w 1978 r. Trwają starania, zmierzające do ich ponownego otwarcia.

Dalsza podróż --> do Jaworzyny Tatrzańskiej (3 h)

Podążając niebieskim szlakiem trawersujemy zbocza Szalonego Wierchu i Płaczliwej Skały. Idziemy dalej przez Dolinę Zadnich Koperszadów, mijając po drodze tablice poświęcone tzw. „wojnom pasterskim'', czyli konfliktów, które toczyli mieszkańcy tego rejonu o prawo do wypasania na obszarze doliny. Podczas wędrówki możemy podziwiać między innymi Hawrań i Płaczliwą Skałę. Wąską ścieżką docieramy do mostku nad potokiem, obok którego stoją dwa drewniane niedźwiadki. Przed nami pojawia także widok na wschodnią grań Świnicy. Mijamy drewnianą ławkę z wyrzeźbionymi zwierzętami i maszerujemy łagodnie w dół wzdłuż Koperszadzkiego Potoku, następnie przechodzimy obok wiaty, gdzie możemy zatrzymać się i odpocząć. Idziemy w stronę Polany Gałajdowej, podziwiając Murań, Lodowy Szczyt, Baranie Rogi i Jaworowy Szczyt. Docieramy do rozdroża pod Muraniem, skąd zielonym szlakiem podążamy do Jaworzyny Tatrzańskiej.

 

JAWORZYNA TATRZAŃSKA
Wysokość: 1000 m n.p.m.

Tatranská Javorina jest położona w północnej Słowacji, w powiecie Poprad, w historycznym regionie Spisz; usytuowana w Kotlinie Jaworzyńskiej u wylotu Doliny Jaworowej.

Pierwsze wzmianki na temat istnienia osady pochodzą z 1320 r., choć o początkach rozbudowy miejscowości można mówić dopiero od XVIII w. Tatrzańska Jaworzyna rozwijała się głównie za sprawą działającej tam huty żelaza, w której pracowali mieszkańcy z różnych rejonów Spiszu, a także Moraw, Śląska oraz różnych rejonów Czech. Przyszłość osady stanęła pod znakiem zapytania, kiedy w drugiej połowie XIX w. wyczerpały się złoża rudy, a w Zakopanem zaczęła funkcjonować konkurencyjna huta. W 1879 r. Jaworzynę kupił pochodzący z Prus bogaty szlachcic Christian Hohenlohe, który uratował miejscowość przed gospodarczą ruiną. Polakom kojarzony jest jednak niezbyt pozytywnie. To właśnie on sądził się z hrabią Władysławem Zamojskim o Morskie Oko.

W czasach międzywojennych Jaworzyna Tatrzańska stała się terenem sporu między Polską a Czechosłowacją. Ostatecznie o jej losie zdecydowała Rada Ambasadorów (międzynarodowy organ nadzorujący porządek po I wojnie światowej), która postanowiła, że większość Spiszu przypadnie Czechosłowacji. Przynależność Jaworzyny do danego kraju zmieniała się jeszcze kilkukrotnie. Po II wojnie światowej miejscowość znalazła się w granicach Czechosłowacji, od 1993 roku – Słowacji. Do 2007 roku niedaleko wsi funkcjonowało przejście graniczne Łysa Polana.

Szukając spokoju, odpoczynku i kontaktu z Tatrami warto udać się do Tatrzańskiej Jaworzyny. Odwiedzając miejscowość nie sposób pominąć zabytkowego, drewnianego kościółka pw. św. Anny, wybudowanego w 1903 r. Z tego miejsca roztacza się piękny widok na Tatry Bielskie.

Zimą w Tatrzańskiej Jaworzynie funkcjonuje ośrodek narciarski. Choć jest on niewielki, dzięki dobrym warunkom śniegowym i lokalizacji tuż za granicą Polski, jest licznie odwiedzany przez narciarzy (także z naszego kraju). Są tu trzy wyciągi orczykowe i około 1300 m tras zjazdowych, biegnących głównie wzdłuż wyciągów, na stokach Gombosiego Wierchu (1194 m n.p.m.). Trasu te nie odznaczają się wielkimi trudnościami – tylko jedna przeznaczona jest dla średnio zaawansowanych.

Ponadto w Jaworzynie Tatrzańskiej zaczyna się zielony szlak, prowadzący Doliną Jaworową aż na Lodową Przełęcz.

Tatrzańska Jaworzyna znajduje się około 25 km od Zakopanego. Dojazd samochodem zajmuje ok. 30 minut. Wyjeżdżając z miasta, należy kierować się na Drogę Oswalda Balzera, a dalej trasą 67, która wiedzie do celu.