formacje skalne

Wspinaczka w górach wysokich to przede wszystkim poprawne rozpoznanie linii, którą prowadzi wybrana przez nas droga. Często mamy do czynienia z opisem słownym, warto zatem zapoznać się z charakterystyką poszczególnych form skalnych, które napotykamy w górach wysokich. Taka wiedza wraz z zapoznaniem się z ikonami, jakich używa się przy opisywaniu drogi, na pewno ułatwi nam rozpoznanie linii, którą wybraliśmy.

Możemy spotkać się z następującymi nazwami: zacięcie, załupa, bula, dach, depresja, filar, grań, komin, koń, siodło, upłaz, wanta, zachód, zwornik, żebro.

A zatem po kolei. Zacięcie jest to forma skalna o kształcie przypominającym otwartą książkę ze szczeliną w środku – dobrym przykładem jest Zacięcie Komarnickich na Zamarłej Turni. Odmienną formą terenu jest załupa, czyli poziomy lub poziomo nachylony komin. Typowym przykładem takiej formacji skalnej jest droga na Kościelcu zwana Załupą H. Bula to kupulasta wypukłość na grzbiecie lub stoku góry albo na dnie doliny. Filar jest to duże, strome żebro skalne lub grzęda, a grań – ostry grzbiet górski opadający stromo na dwie strony. Często w polskich Tatrach mamy do czynienia z kominami. Komin jest to szczelina, zazwyczaj pionowa, można powiedzieć – rodzaj rysy, ale na tyle szeroki, by mieścił się w niej człowiek. Doskonałym przykładem tej formy skalnej jest komin Orłowskiego na drodze Orłowskiego. Koń, pojawiający się w takich nazwach jak Żabi Koń czy Lodowy Koń, to ostra krawędź w grani, przebywana niekiedy okrakiem. Skoro jest koń, to mamy również siodło – wąską przełączkę w grani lub szeroką przełęcz w kształcie siodła.

W jaki sposób w terenie rozpoznać zachód? Oto odpowiedź – zachód to forma skalna przypominająca półkę biegnącą w poprzek ściany, która jest doskonałą formacją do wycofów. Żebro to spiętrzenie ściany układające się w wypukłą formę terenu. Można je porównać do filara, tyle że o bardziej pochylonym charakterze. Żeberka widoczne są dobrze na Granatach, z łatwością rozpoznamy tam prawe czy też środkowe żebro. Zwornik jest najczęściej formą szczytową, dosyć charakterystyczną, ponieważ zbiegają się na nim przynajmniej trzy wypukłe grzbiety. Typowymi przykładami szczytów o charakterze zwornikowym są Świnica, Granaty, Cubryna. Możemy mówić także o zwornikowym charakterze niektórych przełęczy. Jeśli chodzi o zbocza, to jedną z form terenu, po której będziemy schodzić z zakończonej drogi, jest upłaz, czyli długie i trawiaste łagodne zbocze. Doskonałym przykładem jest Długi Upłaz pomiędzy Rakoniem a Wołowcem w Tatrach Zachodnich czy też często przemieszczany w drodze do „Murowańca” Skupniów Upłaz na Boczaniu. Duży blok skalny nazywamy natomiast wantą.

Wraz z rozwojem naszych umiejętności początkowo turystycznych, później taternickich, konieczne jest ciągłe poszerzanie naszej górskiej wiedzy. Ważne jest, abyśmy w razie trudnej dla nas sytuacji byli w stanie zorientować się, w jakim terenie się znajdujemy. Dobrze być z topografią za pan brat.