Tatrzańskie dylematy językowe

Zasady pisowni języka polskiego bywają skomplikowane i nie zawsze jesteśmy pewni, jak dany wyraz zapisać czy odmienić. Nie inaczej jest ze słownictwem wiążącym się z Tatrami, dlatego postaramy się rozwiać wątpliwości.

Skrótowce
Czy powinno się odmieniać skrótowce takie jak TOPR czy TPN? Są one zakończone na spółgłoskę twardą, więc jak najbardziej można to robić. Końcówkę fleksyjną zapisujemy zawsze małą literą i oddzielamy ją od tematu łącznikiem: ratownik TOPR-u, wraz z TPN-em. W przypadkach zależnych postępujemy tak samo: w TOPR-ze, w TPN-ie. Mimo to zarówno TOPR, jak i TPN używają częściej formy nieodmienionej. Jest to również dopuszczalne i wpisuje się w ogólną tendencję w języku polskim, w ramach której podmioty, których dotyczy skrótowiec, starają się go nie odmieniać.

Wielka i mała litera
Użycie wielkiej lub małej litery w rzeczownikach pospolitych, takich jak „przełęcz” czy „schronisko”, może budzić wątpliwości. Zasada jest jednak prosta - jeżeli dany rzeczownik jest nieodłączną częścią nazwy miejsca, zapisujemy go wielką literą, na przykład Kozia Przełęcz czy Przełęcz pod Kopą Kondracką. Jeśli nazwa nie zawiera tego rzeczownika, należy zapisać go małą literą: przełęcz Zawrat, przełęcz Krzyżne. Tak samo jest w przypadku schronisk. Wielką literą zapiszemy Schronisko Łomnickie, ale małą schronisko nad Morskim Okiem czy schronisko pod Rysami.

Uwaga! Niektóre miejsca posiadają kilka nazw i jeśli są tylko one poprawne, można stosować je wymiennie. I tak mamy: schronisko w Dolinie Pięciu Stawów, ale Schronisko Pięciostawiańskie lub Schronisko Pięć Stawów. Ciekawym przypadkiem jest schronisko „Murowaniec” na Hali Gąsienicowej. Słowo „schronisko” nie jest tutaj częścią nazwy, bo sam wyraz „Murowaniec” doskonale informuje, o jakim miejscu mowa. Dodatkowo słowo „Murowaniec” można – choć nie trzeba – wziąć w cudzysłów.

Przyimki występujące wewnątrz nazwy miejsca zawsze piszemy małą literą: Przełęcz w Grzybowcu, Czarny Staw nad Morskim Okiem, Bula pod Rysami. Ciekawy wyjątek stanowi dolinka Nadspady. Nazwa pochodzi od jej lokalizacji nad progiem skalnym Spady, jednakże w praktyce utrwaliła się nowa nazwa własna w formie nie „nad Spadami”, a Nadspady właśnie – jako jedno słowo.