Bieszczady

Bieszczady to grupa dwóch pasm górskich w łańcuchu Karpat. Dzielą się na Bieszczady Zachodnie, które znajdują się na terenach Polski i Ukrainy, oraz Bieszczady Wschodnie na Ukrainie. 

Bieszczady
Polskie Bieszczady znajdują się w województwie podkarpackim, przebiega przez nie granica z Ukrainą. Najwyższy szczyt to Pikuj (1405 m), zaś po stronie polskiej – Tarnica, wznosząca się na wysokość 1346 m. Występują tu niespotykane w innych częściach Polski zwierzęta i rośliny, na przykład największy europejski wąż Eskulapa. Lasy bukowe są zamieszkiwane przez między innymi wilki, rysie, żbiki, jelenie czy niedźwiedzie.

Nazwa
Istnieje kilka teorii wyjaśniających nazwę Bieszczady. W 1914 roku Jan Michał Rozwadowski wywiódł wyraz „Bieszczad” z gwar środkowo-dolno-niemieckich od „beshêt”, „beskēt” (od „skaid-”, „skid”)– geograficzny „przedział lub rozdział wód”. W 1938 roku Kazimierz Dobrowolski wysunął zaś teorię, że nazwa „Bieszczady” wywodzi się od albańskiego „bjeska”, „bjeske”, co oznacza halę górską, łąkę lub pastwisko.

Historia
Pierwsze ślady osadnictwa w Bieszczadach pochodzą już z epoki neolitu (2500-1700 l.p.n.e.). W okolicach Leska, Stefkowej i Olszanicy znaleziono także liczne przdmioty z epoki brązu. Ekspansja osadnicza rozpoczęła się u schyłku panowania Kazimierza Wielkiego: w roku 1361 król nadał rozległe dobra węgierskim rycerzom, Piotrowi i Pawłowi Balom, którzy założyli liczne miejscowości w dolinie Hoczewki. Ziemie w środkowym dorzeczu Sanu były zaś kolonizowane przez śląskich Kmitów i morawskich Herbutów.

W drugiej połowie XIX wieku w okolicach Bieszczadów powstały pierwsze na świecie kopalnie ropy naftowej. W czasie II wojny światowej na terenie Bieszczad wojska niemieckie, oddziały słowackie, Armia Czerwona oraz UPA walczyły z polskim podziemiem niepodległościowym. Działały tu także oddziały partyzanckie. W latach 50. i 60. wybudowano dużą i małą obwodnicę bieszczadzką.

Turystyka
Wędrując po Bieszczadach, można uzyskać odznaki turystyczne. Odznakę „Korona Bieszczad” ustanowił Klub Zdobywców Koron Górskich RP za zdobycie 30 szczytów w Bieszczadach, natomiast odznakę „Korona Bieszczadów” ustanowił w 2017 roku Oddział PTTK „Ziemia Sanocka” w Sanoku za zdobycie 15 najwyższych szczytów i grzbietów w polskiej części Bieszczadów. 

Schroniska
Wędrując po Bieszczadach, można zatrzymać się na nocleg w schroniskach. Wśród nich między innymi: Bacówka PTTK „Pod Honem”, Schronisko BdPN na Połoninie Wetlińskiej „Chatka Puchatka”, Bacówka PTTK Jaworzec, Bacówka PTTK „Pod Małą Rawką”, schronisko studenckie Koliba, Chata Socjologa.

Propozycje wycieczek

1. Na Tarnicę z Wołosatego

Czas przejścia: 3 h 10 min w obie strony

Wołosate to niewielka miejscowość położona około 5 km od Ustrzyk Górnych. Zaplecze turystyczne jest tu bardzo niewielkie, zatem lepiej szukać noclegu w pobliskich Ustrzykach. Z parkingu wychodzimy szlakiem niebieskim, równolegle z nim biegnie oznaczona na zielono ścieżka dydaktyczna „Orlik Krzykliwy”. Po zakupieniu biletu idziemy obok cmentarza, dalej szlak prowadzi przez las po kamiennych schodach. Czeka nas jeszcze kilka wzniesień, następnie wychodzimy z lasu na otwartą przestrzeń. Docieramy do rozwidlenia szlaków: żółte znaki prowadzą nas na szczyt Tarnicy. Wracamy tą samą drogą.

Osoby, które wolą dłuższe wędrówki, mogą wyjść z Wołosatego czerwonym szlakiem przez Przełęcz Bukowską i Halicz, a następnie zejść opisanym wyżej szlakiem niebieskim. Wówczas podróż zajmie około 6 h 10 min.


2. Na Wielką i Małą Rawkę z Wetliny

Czas przejścia: 10 h

Ta trasa jest jedną z najdłuższych w Bieszczadach jednodniowych wycieczek w formie pętli, liczy bowiem 30 km. Wyprawę rozpoczynamy w Wetlinie niedaleko kościoła i przystanku PKS, początkowo prowadzi nas zielony szlak. Mijamy wzniesienie z dwoma krzyżami, gdzie możemy odpocząć przed czekającym nas dość stromym podejściem. Docieramy na wierzchołek Jawornika (1021 m). Teraz podążamy szlakiem żółtym stokami Paprotnej; mijamy kilka polan, z których rozpościerają się ładne widoki. Na Rabiej Skale (1199 m) nasz szlak łączy się z niebieskim i czerwonym. Schodzimy ze szczytu, po kilkuset metrach docieramy do stromego urwiska. Nieco dalej żółte oznaczenia oddzielają się i prowadzą na stronę słowacką, my jednak kontynuujemy podróż szlakiem granicznym: do Krzemieńca będą to znaki niebieskie i czerwone.

Mijamy wiatę BdPN, następnie zaś szczyt Czoła (1159 m), maszerujemy lasem. Z przełęczy pod Borsukiem wspinamy się na Borsuka (991 m) i schodzimy z niego do przełęczy pod Czerteżem, gdzie znajduje się wiata, a po stronie Słowacji chatka turystyczna. Dalej czeka nas podejście na Czerteż (1072 m), którego szczyt jest zalesiony. Stamtąd nadal podążamy szlakiem granicznym (zielony prowadzi zaś na Słowację), który biegnie przez kilka polan i leśne dróżki. Docieramy do otoczonej żelaznym płotkiem mogiły sowieckiego żołnierza Piotra Gładysza, który zginął w okolicy w roku 1944. Podchodzimy na wierzchołek Kamiennej (1201 m), z której roztaczają się widoki.

Kolejnym celem na trasie jest Krzemieniec (1221 m), na którego szczycie znajduje się granitowy obelisk na styku trzech granic: Polski, Ukrainy i Słowacji. W tym miejscu odłącza się czerwony szlak; my podążamy wzdłuż granicy z Ukrainą ścieżką znakowaną na niebiesko, która prowadzi nas na Wielką Rawkę (1307 m), najwyższy w paśmie graniczym szczyt. Stamtąd znakowaną na żółto ścieżką docieramy na Małą Rawkę (1271 m). Z obydwu szczytów rozciągają się piękne widoki na Bieszczady Wysokie, w tym całą Połoninę Caryńską. Z Małej Rawki czeka nas łagodne zejście zielonym szlakiem do Wetliny.