Oscypki podhalańskie

Tatry to nie tylko góry. To historia, ludzie, region, kultura. To Podhale, tradycja i kramy na Krupówkach. To słowo, które wywołuje w naszych głowach wiele skojarzeń. To marzenie; to wspomnienia.

W dziedzinie turystyki kulturowej dla pojęcia przedmiotu-pamiątki Magdalena Banaszkiewicz proponuje rozwinięcie: „każda pamiątka turystyczna jest rzeczą, pewnym materialnym obiektem. A  jednocześnie należałoby o niej mówić jako o przedmiocie. Rozróżnienie to wydawać by się mogło na pozór trywialne i zbędne. Jednak warto mieć je w pamięci przy analizie pamiątek. Przedmiot (w odróżnienia od słowa „rzecz”) zakłada jakiś podmiot, który dany obiekt wytwarza, a następnie używa – kogoś, kto podejmuje wobec niego jakaś czynność. Innymi słowy, przedmioty to obiekty posiadający społeczne sensy [Krajewski 2004, 45]. Wytworzenie przedmiotu, a w tym przypadku pamiątki turystycznej, to proces, na który składa się zatem nie tylko fizyczne wyprodukowanie, lecz także nadanie znaczeń i ich aktualizacja.

Natura każe nam walczyć z przemijaniem czasu. Chcemy pamiętać dobre rzeczy, wracać we wspomnieniach do pozytywnych miejsc, przeżyć i ludzi. Próbujemy złapać chwilę i zatrzymać ją na zdjęciach lub zabrać ze sobą rzecz, która będzie nam się z danym przeżyciem mocno kojarzyć. Im rzadziej bywamy w danym miejscu, tym bardziej chcemy zachować jakiś jego element. Najlepiej autentyczny, regionalny, tradycyjny. Przywozimy ze sobą góralskie skarby: produkty artystyczne, dekoracyjne, galanterie, wyroby ze skóry i wełny, rzeźby z drewna jak również sery góralskie. Ta idea zapatrzenia w autentyczny folklor zdaje się zanikać pod napływem wielości pamiątek „produkcji chińskiej”. Zastanówmy się tylko, kto ustala popyt? :)

Folklor podhalański to wartościowy element kultury góralskiej. Nie każdy potrafi jednak odróżnić autentyczny folklor od „folkloryzmu”, który w ostatnich latach przeważa na rynku „handlu kulturą góralską”. O czym mowa? Socjolog Józef Burszta, podając ogólną charakterystykę folkloryzmu, opisuje przypadek tego zjawiska jakim mogą być pamiątki turystyczne, uwzględniając trzy cechy fenomenu folkloryzmu (będącego opozycją do folkloru autentycznego): 

„Po pierwsze, jest to zawsze swoista interpretacja tradycji ludowej, polegająca na wydobywaniu z niej takich elementów, które są interesujące z racji atrakcyjnej formy czy ze względu na walor emocjonalnego przyciągania potencjalnych odbiorców. Po drugie, prezentuje się te wybrane treści w formie mniej lub bardziej  przetworzonej, często zinterpretowanej w takim stopniu, że odbiega ona dalece od surowej formy pierwotnej. Po trzecie, ukazuje się te wybrane elementy dziedzictwa kulturowo-folklorystycznego w sytuacjach specjalnie wywołanych, odmiennych od kontekstu ich autentycznego występowania, co sprawia, że tworzą one pewien wypracowany kanon […]. To tradycja skonwencjonalizowana i zamrożona, o martwej w istocie semantyce”. A Ty, jaką przywiozłeś pamiątkę z gór; z Podhala?