Specyfika kuchni góralskiej
Trzeba przyznać, że to nie takie proste, bo potrawy góralskie, choć proste i przepyszne, są bardzo treściwe, a porcje zwykle okazałe.
Specyfika tradycyjnej kuchni góralskiej wynika z warunków klimatycznych i geograficznych obszaru Tatr. Zdecydowanie nie należą one do najbardziej sprzyjających. Skalisty i górzysty teren nie ułatwia hodowli ani roślin, ani zwierząt, a zima nadchodzi wcześniej niż w innych rejonach Polski. Tradycyjne potrawy składają się więc z prostych składników, jednak doprawione ręką gaździny według tradycyjnej receptury, są nie tylko pyszne, ale mają też specyficzny, „prawdziwy” smak, który trudno uzyskać, próbując wykonać te same przepisy ręką, której pochodzenie z Podhalem ma niewiele wspólnego.
Podstawowymi składnikami kuchni góralskiej są ziemniaki nazywane grulami, produkty mączne oraz sery, w tym oczywiście nieśmiertelny oscypek. W czasach przedwojennych, kiedy sytuacja materialna górali była ciężka jak same warunki górskie, ich spiżarnie bywały świeciły pustkami, a kuchnia monotonna. Gdyby jednak nie tak hartujące warunki, tradycyjne smakołyki nie miałyby w sobie tyle prostoty, ale i zalety napełnienia do syta brzuchów zmęczonych turystów.
Oscypek, kwaśnica, bryjka
Do najbardziej znanych potraw należy kwaśnica, zupa przyrządzana z kapusty kiszonej i mięsa, oparta też na ziemniakach i często spożywana z chlebem. Dobrze uwarzona powinna być wyjątkowo kwaśna, ale i tłusta. Nie dodaje się do niej żadnych warzyw, ponieważ wtedy stałaby się inną zupą – kapuśniakiem, który z kwaśnicą nie ma już wiele wspólnego. Z potraw ziemniaczanych, po I wojnie światowej, kuchnia góralska przyjęła od jeńców rosyjskich moskole, czyli tradycyjnie wypiekane na blasze placki ziemniaczane. Z gruli przyrządza się też kilkanaście rodzajów klusek, m.in. bukty, kluski grulane, hałuski, które okrasza się topioną słoniną lub masłem.
Wśród innych specjałów wymienić trzeba bryjkę – smarowaną tłuszczem potrawę, powstałą po ugotowaniu w osolonej wodzie mąki, o której krążyły nawet góralskie przyśpiewki: „jo tyz przecie ślubnego miłujem, na rano i wiecór bryjke mu gotujem”. Kuchnia góralska to wreszcie też sery (oscypek, bryndza, bundz) oraz powstałe przy ich produkcji wytwory, takie jak żentyca, podobno bardzo orzeźwiająca jako napój.
