alfabet Tatr

Znów wracamy do przeszłości. Do wyrażeń tatrzańskich, których dzisiaj nie sposób już usłyszeć. Z nazewnictwa współczesnego wyłowimy za to perełki słowne, o których znaczeniu większość nie ma pojęcia.

Rejon Tatr i Podhala ma swój specyficzny urok, w dużej mierze uwarunkowany historycznie i kulturowo. Żeby zagłębić się w jego odmęty, sięgamy do książki Wielka Encyklopedia Tatr Zofii i Witolda H. Paryskich, którą ze względu na ogromny zasób informacji śmiało można nazwać „biblią Tatr”. Poprzednio zatrzymaliśmy się na literze „j”. 

Kalafiory – nazwa tworów śniegowych, które powstają w zmarzniętym, gipsowatym śniegu za sprawą silnego wywiewania. Zazwyczaj można je spotkać w pobliżu grani lub na rozległych, wystawionych na wiatr płaszczyznach.

Karbunkuł – zgodnie z dawną legendą na (rzekomo) niedostępnym wierzchołku Jastrzębiej Turni miał się znajdować wielki, świecący karbunkuł, czyli rubin. Chłopak, który chciał go zdobyć dla swojej ukochanej, miał spaść razem z nim do Zielonego stawu Kieżmarskiego.

Kłabuk – podhalańska nazwa charakterystycznego kapelusza z okrągłą główką i rondem, wyrabianego z czarnego, twardego filcu.

Lednica – w XIX wiecznej literaturze tak nazywano lodowiec.

Lód wodny – lód powstający bezpośrednio z zamarzania wody (na potokach, strumieniach, wodospadach), nie z metamorfozy sprasowanego śniegu.

Łyże – specjalny rodzaj krótkich i szerokich nart.

Melzaczyć – w starym żargonie taternickim oznacza pomaganie komuś we wspinaczce przez podciąganie go liną lub wciąganie liną „jak worek mąki”.

Mutony – inaczej nazywane „baranimi łbami” lub barańcami, okrągławopodługowate garby i wzgórki skalnego podłoża, występujące zawsze zbiorowo, np. w Dolinie Pięciu Stawów Polskich na zboczu od Wielkiego Stawu ku Szpiglasowej Przełęczy. Mają łagodne stoki po stronie spływu lodowca, a strome po przeciwnej.

Makaron jaskiniowy – jedna z form nacieków jaskiniowych w kształcie cienkich (do 0,5 cm średnicy) a długich (do 2 m) rurek, przeważnie białych, zwisających ze stropów jaskiń, czasem w dużej ilości.

Mszarniki – zbiorowiska mchów żyjących w zimnych wodach źródlisk i potoków.

Niedźwiedź jaskiniowy – żył w epoce lodowcowej w Europie, także i w Tatrach. Był znacznie większy od obecnie żyjącego niedźwiedzia brunatnego. Kości niedźwiedzia jaskiniowego znajdują się niekiedy w jaskiniach tatrzańskich, np. w Magurskiej Jaskini. Nie wolno ich zabierać ani poruszać z naturalnego położenia.

Odhaczenie – usunięcie haków.

Polowacka – w gwarze podhalańskiej polowanie, myślistwo.