cis pospolity

Jest wyjątkowo atrakcyjnie wyglądającym, długowiecznym drzewem. Występujący na swoim naturalnym stanowisku cis pospolity należy do rzadkości.

Obecnie w Tatrach Polskich, dostrzeżenie cisu pospolitego wśród gąszczu innych gatunków drzew, jest sytuacja rzadką. Ze względu na długotrwałą, nadmierną  eksploatację drzewa, za sprawą takich jego walorów, jak niezwykła twardość drewna i niecodzienny kolor (cis nazywa się czasem "królewskim drzewem"), liczebność osobników występujących na naturalnych stanowiskach znacznie spadła. Na terenie Tatr ten stan rzeczy wiąże się bardziej z niewłaściwą gospodarką leśną XIX wieku i intensywnym wypasem owiec. Obecnie w Tatrach Polskich mówi się o występowaniu 54 osobników cisu pospolitego, na 33 stanowiskach. Drzewo to objęte jest ścisłą ochroną gatunkową.
 
Wiecznie zielone, iglaste drzewo lub duży krzew, należy do rodziny cisowatych. Cechą wyróżniającą cis pospolity jest jego długowieczność - szacuje się, że drzewa te mogą osiągnąć maksymalnie 2-3 tysiące lat. Cis pospolity przez swoją wyjątkowość, jako pierwsze drzewo w Polsce został gatunkiem chronionym. Jest też najbardziej cieniolubnym gatunkiem ze wszystkich polskich drzew.

Polskie cisy pospolite osiągają wysokość kilkunastu metrów. W Tatrach można je spotkać na granicy regla dolnego i górnego. Występujące tu osobniki mają jednak bardziej krzewiasty, niż drzewiasty pokrój. Ich wiek odpowiada 400-700 latom. Najchętniej rosną na zboczach o południowej ekspozycji, co stanowi cechę odmienną od cieniolubnych osobników, występujących na nizinach, i jest efektem dostosowania się do trudnych warunków górskich.

Cis pospolity charakteryzuje się czerwonobrązową, gładką korą, z cienkimi, łuszczącymi się płatami. Igły drzewa są płaskie i miękkie, z jaśniejszym spodem. Osadzone są na bardzo krótkim ogonku. Drzewo to rozpoznawane jest często za sprawą głęboko osadzonych nasion, otoczonych charakterystyczną, jaskrawoczerwoną osnówką.
 
Osnówka jest jedyną częścią rośliny, która nie zawiera trucizny. W pozostałych częściach znajdują się związki trujące, których spożycie powoduje silne objawy ze strony układu krążenia - spadek ciśnienia, arytmię, migotanie komór a nawet śmierć. Tatrzańskie cisy rzadko wytwarzają nasiona, co wiąże się z dużym rozproszeniem poszczególnych osobników, a w efekcie utrudnia zapylenie. Mała liczebność cisu pospolitego w Tatrach nie rokuje pozytywnie dla przyszłości tego gatunku na terenie najwyższych, polskich gór. Utrzymanie rozwoju cisu pospolitego na tym terenie wymaga dużej troski ze strony człowieka.