Wawrzyniec Żuławski

Jerzy Wawrzyniec Żuławski nigdy nie używał swojego pierwszego imienia. Brał udział w wielu akcjach ratowniczych na terenie Tatr, choć nie był członkiem TOPR. Był taternikiem, pisarzem, muzykologiem i kompozytorem.

Jerzy Wawrzyniec Żuławski
Urodził się 14 lutego 1916 w Zakopanem. Nigdy nie używał swojego pierwszego imienia, które odziedziczył po ojcu, znanym pisarzu. W latach 1934–1939 odbył studia w zakresie filozofii i muzykologii na Uniwersytecie Warszawskim, ukończył także studia kompozytorskie. Żuławski był ponadto pisarzem: o swoich przygodach górskich napisał szereg artykułów i opowiadań. Część z nich została połączona w większe zbiory i opublikowana dopiero po jego śmierci. Do najbardziej znanych należą: Niebieski Krzyż, Sygnały ze skalnych ścian, Tragedie Tatrzańskie i Trylogia Tatrzańska.

Jako muzyk, Żuławski w swojej twórczości także ujawniał miłość do gór – w niektórych kompozycjach muzycznych Żuławskiego przewija się tematyka tatrzańska, a nawet zauważalne są ślady jego przygód i przeżyć górskich. Są to m.in. Kwintet fortepianowy, Wierchowe nuty, Pójdziemy w góry, w góry, przyjacielu. Jako krytyk muzyczny pisywał również o utworach muzycznych innych kompozytorów, tematycznie związanych z Tatrami i muzyką górską.

Taternik
Rozwój kariery taternickiej Żuławskiego przypada na lata 30. XX wieku, kiedy to dokonał on pierwszego wejścia północno-zachodnią ścianą Żabiego Mnicha, wówczas uważaną za niemal nie do zdobycia. Dzięki temu został zauważony przez najlepszych ówczesnych taterników i wkrótce dołączył do ich grona. Od tego czasu wspinał się z Janem Staszlem, Zbigniewem Korosadowiczem, braćmi Stefanem i Tadeuszem Bernadzikiewiczami oraz wieloma innymi. Do najciekawszych jego przejść można zaliczyć drogę na Mięguszowiecki Szczyt Wielki północno-wschodnim filarem, wejście północną ścianą na Małego Młynarza, zimowe pierwsze wejście północno-wschodnią ścianą na Cubrynę, zimowe wejście na Lodowy Szczyt z Doliny Czarnej Jaworowej i wiele innych. Po wybuchu II wojny światowej uprawiał taternictwo na bardzo ograniczoną skalę. Po zakończeniu wojny dokonał wielu pierwszych wejść nowymi drogami.

Śmierć
Równolegle z taternictwem Żuławski uprawiał alpinizm, z dużymi zresztą sukcesami. Wziął udział w sześciu wyprawach w Alpy, z ostaniej niestety już nie wrócił. 18 sierpnia 1957 roku zginął w wypadku lawinowym w masywie Mount Blanc, gdy wyruszył na ratunek kolegom, których zaskoczyło nagłe załamanie pogody.

Najczęściej wspominamy Żuławskiego, cytując jego słowa: „Przyjaciela nie opuszcza się nawet wtedy, gdy jest bryłą lodu”. Paradoksalnie, w wypadku, w którym zginął, ratownicy musieli (by uratować życie ocalałego) odciąć linę, która łączyła Żuławskiego i jego partnera działań, pozostawiając naszego bohatera głęboko zagrzebanego w śniegu ubitym potężną lawiną, gdzie pozostał już na zawsze. Tablica poświęcona taternikowi znajduje się na Tatrzańskim Cmentarzu Symbolicznym.

Na zdjęciu: tablica upamiętniająca Wawrzyńca Żuławskiego na Starej Ochocie w Warszawie